Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu yıl fındığa 16,5 lira taban fiyat açıkladı.
TMO, açıklanan fiyattan fındık alımına başladı.
Ancak, bu satırların yazıldığı anda piyasadaki fındık fiyatı 13,5 liraya kadar düşmüştü.
Nasıl oluyor da, fındık fiyatı sürekli düşmeye başlıyor?
Acaba, büyük alım yapan firmalar, bir oyun mu çeviriyor?
SPEKÜLASYON VAR
Türkiye’de fındığın en büyük alıcısı Ferrore isimli şirket.
Bu şirket, piyasadaki fiyatı belirliyor.
Şöyle ki; geçimi fındığa bağlı üreticiler, yıl içinde doğal olarak borçlanıyorlar. Hasad zamanı işçi ücreti başta olmak üzere bazı gider harcamalarını da borçla yapıyorlar.
Okulların eğitime başlaması öncesi çocuklarının okul giderleri gibi zaruri harcamaları oluyor.
İşte bu sebeplerden dolayı üreticiler, borçlarını kapatmak ve zaruri harcamalarını karşılamak için ellerindeki fındığı satıyorlar.
Pazara bol fındık geldiği görüldüğünde, büyük alım yapan fabrikalar fiyatı aşağı çekmeye başlıyorlar.
Fiyatın düştüğünü gören üreticiler, daha azla zarar etmeyeyim düşüncesiyle için ellerindeki fındığın tamamını satıyorlar. Piyasaya daha fazla fındık geliyor ve fiyat yine düşüyor.
Pazara fındığın bol miktarda geldiğini tespit eden fabrikalar, fiyatı daha da aşağı çekiyorlar.
Bir anda piyasada “Fındık daha fazla düşecek” algısı oluşturuluyor. Bu algı, üreticileri ürkütüyor ve ellerindeki fındığı tüccara düşük fiyattan teslim ediyor.
KAZANAN KİM?
Fındık spekülasyonu, elbette Ferrero gibi büyük alım yapan firmaların işine yarıyor.
Fındığı ne kadar düşük fiyattan alırlarsa, kazançları ve karları o denli yüksek oluyor.
Bugün fındık 20 lira olsa bile alıcı firmaların zarar etmeyeceği belirtiliyor. Dolayısıyla fındık 13,5 lira olduğunda, büyük firmaların elde ettiği karı siz düşünün.
Sonuçta, kaybeden üreticiler, kazanan yabancı firmalar oluyor.
Üreticiler, biraz sabırlı olabilse, ellerindeki fındığı bir müddet pazara indirmese fiyatların yükseleceği kesin.
Ancak, yukarıda belirttiğim gibi üreticilerin zorunlu harcamaları, ellerindeki fındığı bekletmelerine engel oluyor.
Bir düşünün, sezon öncesinde kilosu 10 lira üzerinden 1 ton fındık borçlanan ve tüccardan 10 bin lira para alan üretici topladığı fındığı mecburen düşük fiyattan tüccara teslim ediyor.
Günün sonunda hem tüccar kazanıyor, hem fabrikacı.. Kaybeden üretici..
DEVLET NEREDE?
Fındıkta oynanan oyun ancak devletin hızlı müdahalesiyle bozulabilir.
16,5 liradan fındık alımı yapan TMO’nun parayı peşin ödemesi, oyunu bozar.
TMO bunu yapabilirse hem üreticinin mağduriyetini önler, hem piyasadaki spekülasyonu bozar.
TMO’nun etkin ve hızlı bir şekilde hareket etmesi, kapısına gelen üreticiyi geri çevirmemesi, aldığı ürünün parasını peşin ödemesi gerekir.
TMO bu şekilde davranırsa, piyasadaki fındık fiyatları yeniden yükselişe geçer, önümüzdeki aylarda 20 lirayı bile bulabilir.
Yoksa bu gidişle fındık fiyatı daha da aşağılara düşebilir.